Mahmuud Cali Yuusuf: Guddoomiyaha Cusub ee Guddiga Midowga Afrika iyo Loolanka Uu wajihi doono ee Bariga Afrika
Hordhac
15-kii Febraayo 2025, Wasiirkii Arrimaha Dibadda ee Jabuuti, Mahmuud Cali Yuusuf, ayaa loo doortay Guddoomiyaha Guddiga Midowga Afrika (AUC), ka dib markii uu helay 33 cod wareeggii toddobaad ee doorashada adag. Yuusuf, oo ah diblomaasi khibrad leh, wuxuu xilka la wareegayaa xilli Bariga Afrika ay wajahayo dhibaatooyin waaweyn, oo ay ka mid yihiin colaado, xasillooni darro dhaqaale, iyo caqabado bani’aadanimo. Hoggaamintiisa ayaa la tijaabin doonaa iyadoo uu wajahayo qalalaasaha ka taagan Suudaan, Soomaaliya, Itoobiya, iyo Gobolka Harooyinka Weyn.
Yuu Yahay Mahmuud Cali Yuusuf?
Mahmuud Cali Yuusuf wuxuu ahaa Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Jabuuti tan iyo 2005, isaga oo door muhiim ah ka qaatay qaabaynta siyaasadda arrimaha dibadda ee Jabuuti iyo doorkeeda diblomaasiyadeed ee gobolka. Wuxuu leeyahay waayo-aragnimo ka badan labaatan sano, taasoo ka dhigtay mid ka mid ah hoggaamiyeyaasha ugu waaweyn ee Afrika. Sanadihii la soo dhaafay, wuxuu Jabuuti u rogay xudun istiraatiiji ah oo ay saldhigyo militari ku leeyihiin quwadaha caalamiga ah, halka uu sidoo kale door ka ciyaaray dadaallada nabadeed ee gobolka.
Caqabadaha Uu La Kulmi Doono
1. Colaadda Ka Socota Suudaan
Mid ka mid ah dhibaatooyinka ugu waaweyn ee Yuusuf uu wajahayo waa dagaalka Suudaan, kaasoo qarxay bishii Abriil 2023, markaasoo uu dagaal dhex maray ciidamada qaranka (SAF) iyo xoogagga RSF. Dagaalkan wuxuu sababay khasaare naf iyo maalba leh, iyadoo malaayiin qof la barakiciyay. Midowga Afrika wuxuu ku guuldarraystay inuu dhexdhexaadiyo xabbad-joojin rasmi ah, sidaas darteed Yuusuf waa inuu ku adkaysto dadaallada nabadeed oo ay ku lug leeyihiin waddamada deriska la ah Suudaan sida Masar iyo Itoobiya.
2. Xaaladda Itoobiya iyo Xiisadaha Gobolka
Inkasta oo heshiiskii Pretoria ee 2022 lagu soo afjaray dagaalkii Tigray, haddana Itoobiya wali ma deganeyn. Waxaa ka socda iska horimaadyo ka dhex aloosan qowmiyadaha Amxaarada iyo Oromada, halka ay jiraan muranno xuduudeed oo kala dhaxeeya Suudaan iyo Soomaaliya. Yuusuf wuxuu wajahayaa shaqo adag oo ah inuu dhex dhexaadiyo Itoobiya iyo dalalka deriska la ah, si looga fogaado khilaafaad hor leh.
3. Muranka Soomaaliya iyo Somaliland iyo Weerarrada Al-Shabaab
Soomaaliya waxay la daalaa-dhacaysaa dhibaatooyin badan oo ay ka mid yihiin:
Dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab
Kacdoonka siyaasadeed ee ka dhaxeeya dowladda iyo mucaaradka
Muranka kala dhaxeeya Somaliland ee la xiriira madax-bannaanida
Jabuuti waxay horey ugu lug lahayd dhexdhexaadinta Soomaaliya iyo Somaliland, waxaana la filayaa in Yuusuf uu door firfircoon ka qaato sidii xal waara loo heli lahaa.
4. Xiisadaha Ka Taagan DRC iyo Gobolka Harooyinka Weyn
Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo (DRC) waxaa ka socda dagaallo ay ku lug leeyihiin kooxda M23 iyo ciidamo ay taageerayso Rwanda. Xiisadahan waxay halis ugu jiraan inay ku faafaan waddamada kale sida Uganda iyo Burundi. Yuusuf wuxuu u baahan yahay inuu si dhow ula shaqeeyo Ururka Bulshada Bariga Afrika (EAC) si loo xakameeyo colaadaha.
5. Dhibaatooyinka Dhaqaale iyo Bani’aadanimo
Bariga Afrika waxay la tacaaleysaa dhibaatooyin dhaqaale oo ay sababayaan:
Sicir-bararka ka dhashay dagaalka Ukraine iyo Russia
Isbeddelka cimilada oo sababay abaaro iyo fatahaado
Shaqo la’aanta baahsan ee dhalinyarada iyo tahriibka sii kordhaya
Yuusuf wuxuu wajihi doono baahida ah inuu xoojiyo iskaashiga dhaqaale ee gobolka, hirgeliyo mashaariic horumarineed, iyo inuu raadsho maalgelin caalami ah.
Ma Guulaysan Karaa Mahmuud Cali Yuusuf?
Inkasta oo uu leeyahay waayo-aragnimo diblomaasiyadeed, haddana wuxuu la kulmayaa caqabado badan:
1. Midowga Afrika awood badan ma laha – Dowladaha xubnaha ka ah ma aqbalaan in laga sarreeyo, taasoo adkeynaysa go’aan-qaadashada.
2. Dhibaato dhaqaale – AU waxay aad ugu tiirsan tahay deeqaha caalamiga ah, taasoo yareyneysa madax-bannaanida ay leedahay.
3. Loolanka siyaasadeed ee Afrika dhexdeeda – Waddamada Bariga Afrika sida Kenya, Itoobiya, iyo Uganda waxay leeyihiin dano is diidan, taasoo dhexdhexaadinta ka dhigeysa mid adag.
Haddii Yuusuf uu rabo inuu guuleysto, waa inuu:
Xoojiyo iskaashiga gobolka
Dhaqaale ka helo ururrada caalamiga ah
Keenaa xal nabadeed oo la aqbali karo
Gunaanad
Doorashada Mahmuud Cali Yuusuf ee Guddoomiyaha Guddiga Midowga Afrika waxay ku soo beegantay xilli aad u xasaasi ah oo Bariga Afrika ay la tacaaleyso colaado, dhaqaale xumo, iyo xasillooni darro siyaasadeed. Hoggaankiisa ayaa go’aamin doona in AU ay guulaysato inay xal u hesho caqabadaha gobolka ama ay sii wiiqanto. Wuxuu u baahan doonaa diblomaasiyad xooggan, dadaal nabadeed, iyo taageero caalami ah si uu u xaqiijiyo in Bariga Afrika ay helaan xasillooni waarta.
W/Q: Gaarane Garab-Mawaaye
